Plastik Yeryüzü

Yeryüzü üzerinde kullanılan plastik miktarı öylesine fazla ki Hawaii’de bir sahilde keşfedilen bir taşın plastikle iç içe geçtiği analiz edildi. Kum, organik kalıntılar ve volkanik kaya parçalarının erimiş plastik içinde iç içe geçerek oluşturduğu bir taştı bu. Bilim adamları tarafından “plastiglomerat” olarak isimlendirildi. Proceedings of the National Academy of Sciences dergisinde 2019 senesinde yayınlanan bir makalede Hawaii’deki balıkların doğduktan birkaç gün sonra midelerinde plastik partiküllere rastlandığını ortaya koydu. 1950 yılından günümüze tam 8.300 milyon metrik ton olan plastik miktarının ne yazık ki çok çok azı geri dönüştürülüyor kalanlar ise kumsallara ormana ve hatta çok hassas eko sistemler olan denizlere atılıyor. Denizlere atılan plastik çöpler, okyanus akıntıları sonucunda kümelenip adeta plastik adalar oluşturuyor. Yüzbinlerce yıl kalacak olan plastik muhtemelen insanlık yok olduktan sonra da dünya üzerinde kalmaya devam edecek.

*Şekil 3Plastikler içinde yüzen bir balık*

Jeolojinin insanları etkilediği dönemin sonuna geldik. Artık canlıların hatta spesifik olarak insanların hem jeolojiyi hem de ekolojiyi etkilediği döneme girdik. İnsanın dünyaya olan etkisinin en yüksek seviyeye çıktığı bu döneme Antroposen adı veriliyor. Plastiğin neredeyse sonsuza dek varlığını korumasından dolayı, Antroposen çağının kayalardaki kaydının işaretinin plastik sayılabileceği belirtildi yani büyük olasılıkla gelecek nesiller, bizim çağımızı plastik kullanımımıza dayanarak tanımlayacaklar.

Kaliforniya Üniversitesindeki çalışmada yer alan istatistiklerden en göze çarpanı, henüz başlayalı 20 yıl olan bu binyılda plastik üretiminin nasıl da hızını arttırdığını gösteren araştırmada. Şu anda gezegende bulunan tüm plastiğin yarısı, geçtiğimiz 16 yıl içinde üretilmiş. Araştırma ekibinden endüstriyel çevrebilimci Roland Geyer, üretim hızının artmayı sürdürdüğünü de araştırmaya ekliyor. Eğer böyle giderse, 2050 yılı itibariyle muhtemelen 12 milyar metrik ton plastik gezegene yayılmış durumda olacak. Gerer ve çalışma arkadaşlarının araştırmasında yapılan analizler durumun vahametini ortaya çıkarıyor.

Çöpüne Sahip Çık isimli vakfın yaptığı araştırmaya göre dünyada her yıl 5 trilyon plastik poşet kullanılıyor. Kaliforniya Üniversitesi’nden bir grup bilim adamı tarafından yapılan ve yakın zamanda tamamlanan bir çalışmada ise dünyadaki tüm plastiğin bilançosu ilk kez ortaya çıkarıldı. Sayı öylesine büyük ki, insan idrak etmekte zorluk çekiyor: 1950 yılından günümüze atık plastik miktarı tam 8.300 milyon metrik ton. Bunun 6.400 milyon metrik tonu kullanılabilirliğini kaybedip hali hazırda atığa dönüşmüş durumda. Bu atığın %79’luk bölümü çevreye atılmış, %12’si yakılmış ve %9’u ise geri dönüştürülmüş. Peki plastiğin geri dönüşüm oranı neden bu denli düşük? Sebep elbette ekonomik. Sıfırdan plastik üretmek, çoğu zaman kullanılmışını geri dönüştürmekten çok daha ucuza çıkıyor.

Ülkemizde son dönemlerde plastik kullanımına yönelik kısıtlamalar gelmiş olsa da bu kısıtlamalar yeterli değil. Avrupa ülkelerinin plastik üretimi ve tüketimi konusunda daha sert tedbirleri kapıda. 2021 yılında Avrupa parlamentosu tüm tek kullanımlık plastik piknik malzemelerini yasaklıyor. Aynı zamanda uzun yıllardır Avrupa ülkeleri plastik şişelerde depozitolu sisteme geçmiş durumda. Ülkemizde de bu önlemlerin alınmasını temenni ediyoruz.

Türkiye’de plastikler tüketildikçe üretiliyor. Bu yetmiyor yeniden tüketilebilsin diye tonlarcası ithal ediliyor. Türkiye kendi çöpünü ve atığını ayrıştırma ve geri dönüştürme konusunda sıkıntı yaşarken tüm dünyadan tonlarca plastik ithal ediyor. Çin’de 2018 yılında plastik atık ithalatı yasağı gelmesiyle birlikte dünyanın plastik atıklarının yeni adresi Türkiye oldu. 2004’ten günümüze Türkiye’nin plastik atık ithalatı 173 kat arttı. Henüz kendi çöpünü ayrıştırma ve geri dönüştürme konusunda sıkıntı çeken Türkiye’nin bu denli yüksek rakamlarda atık ithal etmesi ülkeyi adeta Avrupa’nın çöp konteynırı haline getirdi. İthal edilen ayrıştırılmış çöplerin ise ne kadarının dönüştürülüp ne kadarının bertaraf edildiği meçhul.

Türkiye’de plastik atık sorunu olduğu gözle görülebilir. Özellikle geçtiğimiz sene basına düşen İzmir Kemal Paşa’daki olayda bunu somut olarak gördük. Türkiye şu anda yurtdışından kontrolsüz bir biçimde, yeterli denetimler yapılmadan ithal atık getirmeye devam ediyor. Getirilen ithal atık balyalarının içinde radyoaktif atık veyahut tehlikeli atık gelmediğine dair bir kamuoyu bilgilendirmesi ve bilimsel araştırma yapılmıyor, üstünkörü bir gümrük kontrolünden geçen ithal atık balyaları ülkemiz topraklarına gün be gün girmeye devam ediyor. Bu konuda çevre ve şehircilik bakanlığının aldığı önlemler ithal atık grafiğinin eğrisini bir miktar kırmış olsa da halen yeterli değil. Önlemlerin artırılmasını hatta plastik atık ithalinin sonlandırılmasını yetkililerden temenni ediyoruz.

*Şekil 7 Atık plastikler içinde çalışan bir işçi*

Gelecek nesillere yaşanılacak bir nesil bırakmak, gelecek nesillerin aklına Antroposen çağını plastik atık çağı olarak anmamaları için topyekûn çabalamalıyız. Gerek ülkemiz gerekse dünya için küresel bir sorun olan plastik atık sorununu alt etmek toplumun en küçük yapı taşı olan bireyler yani bizlerden başlıyor. Plastik kullanımını minimuma indirerek bu sorunu alt etmeye katkıda bulunabilir, ayrıca evimizdeki plastikleri kendimiz ayrıştırarak devletin kendi çöpünü ayrıştırmasını kolaylaştırabiliriz. Aynı zamanda elimizden geldiğince yeryüzümüzü kirletenleri nazik bir dille uyarıp biraz elimizi taşın altına koyup kendi gücümüzün yettiği kadar çöpleri çöp kutularına atabiliriz.

*Şekil 9ODTÜ’de Plogging etkinliğine katılan gençler*

*Şekil 10 Sıfır atık projesi kapsamında sahili çöpten arındıran insanlar*

Aynı zamanda ülkemizde plastik ithal atıkların yasaklanması için bu kampanyaya destek olabilirsiniz: Türkiye plastik çöplüğü olmasın! | Greenpeace

Şu içeriklere de bir göz atın derim 😊:

Plastik Yeryüzü

Yetişkinlerin Dünyasında Çocuklar – SARHOŞ ATLAR ZAMANI

Leave a Reply Cevabı iptal et